Gecikmiş Konuşma Nedir ?
Gecikmiş Konuşmada Çocuklarda Neler Gözlemlenir ?
Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri Nedir ?
Ne Yapmak Gerekir ?
Gecikmiş Konuşma Nedir?
Bir çocuğun konuşması, yaşından beklenenden daha geri, kelime ve içerik bakımından daha azsa bu durum gecikmiş konuşma olarak adlandırılır. Gecikmiş konuşma, oldukça yaygın görülen bir konuşma bozukluğudur. Çocuk, bebeklik döneminde geçirmesi gereken konuşmanın gelişim aşamalarından birinde takılıp kalmış ya da o aşamaya bir geri dönüş yaşamıştır. Gecikmiş konuşma, çocuklarda çok farklı türlerde ve farklı derecelerde görülebilmektedir.
Gecikmiş Konuşmada Çocuklarda Neler Gözlemlenir?
- Gecikmiş konuşması olan çocuklar ya hiç konuşmazlar ya da çok kısıtlı birkaç kelime kullanırlar, ne söyledikleri anlaşılmayabilir.
- İşaret, jest ve mimikler yoluyla iletişim kurmaya çalışıp, sözlü iletişimden kaçınırlar.
- Çevresinde konuşulanlara ilgisiz görünebilirler.
- Dikkat sorunu yaşayabilirler, dikkat süreleri kısa olabilir.
- Yeni bir şeyi öğrenmekte zorluk yaşayabilirler.
- Anlamsız sesler çıkarabilirler.
- Ne istediklerinin anlaşılmamasından kaynaklı aşırı bir sinirlilik durumu yaşayabilirler. Özellikle böyle zamanlarda bağırma, ağlama, vurma gibi davranışlarda bulunabilirler.
- Uyum sorunu gösterebilir ve daha çok yalnız kalmayı tercih edebilirler.
- Gecikmiş konuşmaya; yutma, çiğneme ve salya akıtma gibi problemler de eşlik edebilir.
Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri Nedir?
Zeka Geriliği
Zihinsel gerilik, gelişim becerilerimizi geciktirebilir ya da tamamen engelleyebilir. Bir çocuğun zeka düzeyi azaldıkça dil ve konuşma becerisi gerilemektedir. Zeka geriliği, gecikmiş konuşmanın nedenlerinden yalnızca bir tanesidir. Her gecikmiş konuşması olan çocukta zeka geriliği olduğu anlamına gelmez, bu nedenle çocuğun zekası da bakılması gereken durumlardandır. Zeka testleri genellikle sözel sorulara dayandığından, bu konuda çok dikkatli olunmalı ve sözel iletişimi gerektirmeyen performans testleri ile çocuğun zekası belirlenmeye çalışılmalıdır.
Fiziksel Hastalıklar
Bebeklik döneminde geçirilen uzun ve ağır hastalıklar, ateşli geçirilen hastalıklar çocukların dil gelişimini olumsuz etkilemektedir. Bazı nörolojik hastalıklar ve otizm, yaygın gelişimsel bozukluk, down sendromu gibi hastalıklarda da dil gelişimi geri kalabilmektedir.
İşitme Kaybı
Gecikmiş konuşması olan bir çocuğun işitme kaybının olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Konuşma, öğrenilen bir davranıştır ve duymaksızın düzgün bir konuşmanın oluşması olanaksızdır.
Konuşma Organlarının Koordinasyonu
İstenen konuşmanın elde edilebilmesi için bütün konuşma organlarının uyumlu çalışması gerekir. Eğer burada bir sorun varsa, gerekli nörolojik tetkikler de yapılmalıdır.
Aile Ortamının ve Çevrenin Etkisi
Aşırı katı ya da aşırı mükemmeliyetçi aile yapılarında çocukların kendilerini rahat hissetmedikleri ve konuşmak için yeterince güdülenmedikleri bilinmektedir. Kuralcı, sert, ya da çocuklarından hep daha fazlasını bekleyen, sürekli olumsuz eleştirileri olan anne babalar, çocuklarının dil gelişimini olumsuz yönde etkilemektedirler. Aynı şekilde kendisine yeterli ilgi ve sevgi gösterilmeyen, yeterince iletişim ortamı içine giremeyen çocukların da dil gelişimleri geri kalmaktadır. Çocuk, sözsüz iletişimi öğrenmiş, alışmış ve bunu daha rahat bulduğundan konuşma ihtiyacı hissetmiyor da olabilir.
Ne Yapmak Gerekir?
- Öncelikle gecikmiş konuşmaya neden olan etkenleri belirleyerek onları ortadan kaldırmaya çalışmak gerekir. Bu durumun bir işitme sorunundan ya da başka bir fiziksel hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığına bakılmalıdır.
- Çocuk, her istediğini işaretlerle anlatmayı, istediği bir şeyi yalnızca göstererek ifade etmeyi öğrenmiş olabilir. Konuşması için özendirilmeli, işaret dili yerine sesli iletişim kurması yönünde çalışılmalıdır.
- Çocuğun özgüvenini geliştirmeye yönelik çalışılmalıdır. Bu, çocuğun konuşmaya dair kaygılarını azaltarak daha rahat konuşmasını sağlayacaktır.
- Çocukla, kelime dağarcığını arttırma ve artikülasyon çalışmaları yapılmalıdır.
- Eğer konuşma organlarının koordinasyonunda bir sorun varsa; konuşma organlarındaki kasları güçlendirmeye yönelik üfleme, yalama, çiğneme, şişirme gibi egzersizler yaptırılabilir.
- Konuşmaya yönelik çalışmalar birçok çocuk için sıkıcı geldiğinden, bu çalışmalar oyun haline getirilip, çalışma aralarında da çocukların hoşuna gidecek etkinlikler koyularak çalışılabilir.
- Yapılacak çalışmalar, gecikmiş konuşmanın nedenine bağlı olarak değiştiğinden, sorunun nedenlerinin doğru anlaşılması oldukça önemlidir.
- Yapılan çalışmalarda mutlaka aile, öğretmen ve çocukla çalışan terapist işbirliği içinde olmalıdır.